Senne asocjacje

Każdy z nas, aby przejść ze stanu czuwania w stan snu, musi zrelaksować się, wyciszyć i przyjąć odpowiednią pozycję ciała. Waszemu dziecku w podróży w stronę spokojnego snu pomagać będzie Natura, Wasza wiedza i umiejętne działania. Z tego wpisu dowiesz się czym są SENNE ASOCJACJE.

SENNE ASOCJACJE  (z ang. sleep associations) to warunki, jakie muszą zostać spełnione, abyśmy byli w stanie wyciszyć się, przygotować na sen i wreszcie zasnąć - wieczorem oraz w nocy, kiedy przechodzimy przez serię naturalnych wybudzeń w płytkich fazach snu, na koniec każdego cyklu snu.

W przypadku dzieci temat sennych asocjacji nabiera znaczenia w okolicy 4-5. miesiąca życia, gdy maluszki zaczynają spać w nowej - trudniejszej - strukturze snu o wyraźnie wydzielonych cyklach snu

W okolicy 4. miesiąca życia rodzice zaczynają odczuwać wpływ sennych asocjacji na sen dziecka: sposób zasypiania może pomagać mu spać lub zaburzać jego sen. O "sennej rewolucji" opowiadam w materiale na kanale WYSPANEJ MAMY na YouTube:

Senne asocjacje podzielić możemy na KORZYSTNE i NIEKORZYSTNE. Wszystko to, co prowadzi dziecko do snu, pomaga wyciszyć się i z czego maluszek może korzystać samodzielnie, jest korzystne, np.:

• miętoszenie w rączkach przytulanki, często także ssanie jej

• uruchamianie zachowań samoregulacyjnych (kręcenie główką na boki, drapanie paluszkami w prześcieradło lub o ściankę łóżeczka, ssanie paluszków, uderzanie nóżkami w materac, kołysanie się itp.)

• "mantrowanie na sen", a u starszaków "gadanie do siebie" lub śpiewanie piosenek

Korzystne senne asocjacje to również stałe miejsce snu (sypialnia w porze snu zawsze powinna wyglądać tak samo), przytulanka czy stały rytuał przedsenny (3-4 czynności wykonywane przez rodziców zawsze w tej samej kolejności i zapowiadające sen).

Wszystko to, co oznacza zależność snu dziecka od Waszej dostępności i od Waszych działań (np. podania mleka lub ukołysania na rękach aż do zaśnięcia) lub stworzenia przez Was określonej sytuacji (np. przeniesienie dziecka do Waszego łóżka) w dłuższej perspektywie nie będzie pomagać dziecku spać. W takim przypadku mówimy o niekorzystnych sennych asocjacjach.

Na przykład smoczek jako rozwiązanie na sen u młodszych niemowlaczków - przed 9. miesiącem życia - może zaburzać ciągłość snu:

Kiedy maluszek jest w stanie samodzielnie z niego korzystać, smoczek przestaje być niekorzystną senną asocjacją. Ta umiejętność pojawia się zazwyczaj około 9. miesiąca życia.

Senne asocjacje bywają dziwne - tak jak to mizianie po uszku, kiedy dziecko zasypia... 

Prawdopodobnie odczuwacie już skutki takiej zależności... W pierwszych 3 miesiącach życia niekorzystne senne asocjacje nie mają tak dużego znaczenia dla snu dziecka - to czas, kiedy maluszek ze względu na niedojrzały układ nerwowy potrzebuje pomocy rodziców w wyciszaniu się przed snem i przy zasypianiu. Kiedy jednak zaśnie, jego sen będzie ciągły, ponieważ w strukturze snu nie ma jeszcze wyraźnie wydzielonych cyklów snu. Stąd dobrze przesypiane noce i dłuższe drzemki!

Po 4. miesiącu życia te same rozwiązania - oznaczające zależność snu dziecka od działań rodziców - przestaną pomagać w dobrym śnie, a wręcz zaczną go zaburzać. Możecie mieć wrażenie, że Wasz maluszek dosłownie z nich wyrósł... to prawda! To dlatego, że po zmianie struktury snu w okolicy 4. miesiąca życia zmieniły się również jego potrzeby w sferze snu. W nowej strukturze dzieci zaczynają regularnie budzić się w nocy w płytkich fazach snu - to naturalne zjawisko. Te pobudki nie wiążą się z potrzebą zaspokojenia głodu czy bliskości, ale dotyczą architektury snu.

Jeżeli dziecko nie nauczy się samodzielnie zasypiać na pierwszy i na kolejne cykle snu, będzie musiało obudzić się mocniej, aby poprosić Was o odtworzenie warunków, w jakich jest w stanie zasnąć. Ponieważ u dziecka po 4. miesiącu życia rytm okołodobowy jest już dobrze dojrzały i mały organizm chce w nocy spać, w nocy takie pobudki maluszek oznajmiać będzie silnym płaczem!

Jeśli od tygodni doświadczacie wielu pobudek w nocy, nie jest to korzystna sytuacja dla nikogo. Nie wierzcie, że "małe dzieci już tak mają" - one również potrzebują zdrowego, spokojnego snu. Sen to czas na odpoczynek, regenerację i wzrost małego organizmu, na przyswajanie wiedzy, konsolidację pamięci i wzmacnianie funkcji poznawczych. Bez zdrowego snu jakość życia dziecka, jego zdrowie, apetyt, tempo rozwoju i wzrostu, będą obniżone.

Zależnie od wieku maluszka w nocy wciąż pojawiać się będą pobudki na karmienia, ale ich liczba powinna sukcesywnie maleć. Więcej o prawidłowym wzorcu nocnych karmień przeczytacie TUTAJ.

Eksperci ze świata medycyny snu uznają, że 3 lub więcej pobudek w nocy występujące 3 razy lub więcej w tygodniu u dzieci po 6. miesiącu życia to sen zaburzony, czyli bezsenność dziecięca. U zdrowych dzieci problemy ze snem mają przede wszystkim podłoże behawioralne: u ich przyczyny leżą niekorzystne senne asocjacje, czyli niekorzystne zachowania (nawyki) okołosenne.

Rodzice, który dostrzegają ten problem, są świadomi negatywnych konsekwencji braku snu i starają się pomóc swojemu dziecku spać lepiej. Można to zrobić na wiele sposobów… moje zalecenia opierają się na wiedzy, jaką od lat rozwijają renomowane ośrodki akademickie, szpitale specjalistyczne i międzynarodowe instytucje badające sen dziecka i szerzące wiedzę o nim. Dzięki specjalistycznemu wykształceniu przekazuję Wam rozwiązania na senne trudności u dzieci poparte wiedzą naukową. Podchodzę do mojej pracy bardzo poważnie i odpowiedzialnie, dlatego możecie mi zaufać! Jestem jedną z najlepiej wykształconych ekspertek od snu dziecka w Polsce. Więcej informacji o mnie znajdziecie TUTAJ.

JAKIE SĄ RODZAJE SENNYCH ASOCJACJI?

W Programie WYSPANA MAMA oraz w mojej książce "Dobry sen maluszka" znajdziecie opis trzech głównych rodzajów niekorzystnych sennych asocjacji, jakie wpływają na sen dziecka po 4. miesiącu życia:

• SSANIE – piersi, butelki z mlekiem, smoczka (przed 8.mż)

• RUCH – kołysanie na rękach, skacząc na piłce, kołysanie w wózku, wożenie samochodem

• POZYCJA/SYTUACJA – na rękach rodziców, z drapaniem po plecach czy trzymając rodzica za rękę, spanie w łóżku rodziców, obecność rodzica przy zasypianiu

Dziecko zazwyczaj korzysta z więcej niż jednej sennej asocjacji.

Niekorzystne senne asocjacje mogą w różnym stopniu zaburzać sen dziecka po 4. miesiącu życia - im większa zależność snu maluszka od dostępności/działań rodziców, tym większe problemy ze snem.

PYTANIE "DLACZEGO MOJE DZIECKO BUDZI SIĘ W NOCY?" NIE JEST WŁAŚCIWE

Wszystkie dzieci regularnie wybudzają się między cyklami snu. Właściwe pytanie, jakie powinni zadać sobie rodzice, nie brzmi: "Dlaczego moje dziecko budzi się w nocy?", ale "Dlaczego moje dziecko nie powraca szybko do snu?".

Jak już wiecie, główną przyczyną trudności we śnie u zdrowych dzieci jest zależność od dostępności/działań rodziców przy zasypianiu, czyli wpływ niekorzystnych sennych asocjacji. Jednym z kluczy do dobrego snu jest stałość sytuacji na zasypianie i sen - jeśli przy naturalnej pobudce na koniec cyklu snu wszystko wokół dziecka wygląda tak samo, jak w momencie zasypiania, powrót do snu jest łatwy, ale jeżeli dziecko zauważy/odczuje różnicę, zgłosi rodzicom swoje zaniepokojenie i konieczność przywrócenia wcześniejszej sytuacji, czyli powrotu do sennej asocjacji umożliwiającej mu kontynuację snu. Jeśli więc maluszek potrafi zasypiać tylko w warunkach, które Wy mu stwarzacie, nie ma szansy na spokojny sen, czyli płynne przechodzenie przez cykle snu.

Kiedy odejdziecie o rozwiązań oznaczających zależność snu dziecka od Waszych działań, spokojny sen powróci! Potwierdza to współcześnie rozwijana nauka o śnie dziecka. Zapraszam do zapoznania się ze streszczeniem artykułu naukowego przygotowanego przez zespół pod kierownictwem Dr Anny Ivanenko: "Rozpoznawanie i leczenie zaburzeń snu u dzieci". Artykuł przekazuje wiedzę o bezsenności behawioralnej u dzieci i ukazał się w periodyku medycznym Psychiatria po dyplomie (tom 6, Nr 4, 2009). Moja praca jako Certyfikowanej Konsultantki ds. Snu Dziecka polega na edukowaniu rodziców i zapewnianiu im eksperckiego wsparcia podczas terapii snu w przypadku, gdy ich dziecko doświadcza bezsenności behawioralnej.

Przy okazji chciałabym przekazać Wam, że w okresie IV trymestru, czyli w pierwszych 3 miesiącach życia maluszka, nie istnieją złe sposoby na sen, nie ma jeszcze kwestii niekorzystnych sennych asocjacji... Zależność snu maluszka od działań rodziców nie zaburza snu. Wszystko to, co pomaga dziecku regularnie korzystać z odpoczynku, jest korzystne!

JAKIE SĄ OZNAKI GOTOWOŚCI DZIECKA NA NAUKĘ SAMODZIELNEGO ZASYPIANIA?

Jeżeli zastanawiacie się, czy Wasz maluszek jest gotowy na samodzielne zasypianie, powinniście wiedzieć, że:

(1) Praca zegara biologicznego dziecka stabilizuje się przed końcem 4. miesiąca życia. Oznacza to, że organizm maluszka dzieli dobę na dzień – czas aktywności, i noc – czas odpoczynku, i samodzielnie reguluje poziom hormonów, dzięki którym w ciągu dnia pozostaje aktywny, a w nocy korzysta ze snu

 (2) Wraz z końcem IV trymestru dziecko zaczyna korzystać z naturalnych sposobów pomagających mu wyciszyć się i zasnąć. Zapewne zauważyliście, że przy zasypianiu:

• nuci sobie kołysankę (niestety, często brzmi to jak zawodzenie, ale uwierzcie mi – to marudzenie przed snem ma ogromną moc!)

• ssie paluszki, piąstki lub przytulankę (już noworodki, od pierwszych chwil życia, korzystają z takiego sposobu uspokajania się – nigdy nie utrudniajcie tego dziecku, nie odciągajcie rączek od buzi!)

• wykonuje miarowe, powtarzalne ruchy (np. zakręca swoje włoski wokół paluszków, uderza nóżkami w materacyk, kręci główką)

• stara się przyjąć najwygodniejszą pozycję na sen – początkowo na boczku, następnie na brzuszku; większość dzieci próbuje również zasypiać w rogu łóżeczka, gdzie czują się bezpiecznie

• przyciąga rączki lub przytulankę-pieluszkę do linii środkowej ciała, ugniata ją w rączkach, często też wkłada ją do buzi i ssie

Te zachowania potwierdzają gotowość dziecka na coraz bardziej samodzielne zasypianie.

W mechanizmy samoregulacyjne wyposażyła dziecko Natura - każdy maluszek stworzy własny, unikalny sposób na samodzielne zasypianie

SKĄD TE ZMIANY?

W okolicy 4.mż struktura snu dziecka zmienia się – już na zawsze. Sen staje się trudniejszy, bowiem w nowej, przypominającej sen osoby dorosłej, strukturze snu cykle snu stają się wyraźnie wydzielone. Przynosi to więcej pobudek w nocy i krótkie drzemki w ciągu dnia.

Znaczenia nabiera miejsce snu i sposób zasypiania. Jeżeli dziecko śpi przy mamie karmiącej piersią, będzie budzić się znacznie częściej i utrwalać niekorzystne rozwiązanie na sen – również dlatego, że zmęczona mama zacznie podawać pierś w nocy coraz częściej. Potwierdzają to badania, które wskazują również na więcej zagrożeń dla śpiącego dziecka, jakie pojawiają się w takiej sytuacji. Większość rodziców pamięta, że ich noworodek budził się w nocy na karmienia 1-3 razy, a po 4mż liczba tych pobudek wzrosła. Nie oznacza to, że zapotrzebowanie na nocne kalorie nagle wzrosło – ta zmiana łączy się z wyraźnymi pobudkami na koniec każdego cyklu snu i z potrzebą odtworzenia jedynego rozwiązania na sen, jakie dziecko zna. Z tego również powodu często po 4mż dziecko przestaje akceptować tatę starającego się pomóc mu powrócić do snu w nocy.

Jeżeli zauważyliście po 4-5.mż powyższe zmiany u Waszego maluszka, a wprowadzenie zasad prawidłowej higieny snu okazało się niewystarczające, rozważcie naukę samodzielnego zasypiania.

Dzięki umiejętności samodzielnego zasypiania Wasze dziecko zacznie korzystać z pełnowartościowego snu, a Wy… przestaniecie odczuwać stres za każdym razem, kiedy zbliża się pora zasypiania i martwić się niespokojnym snem. Zdrowy sen to podstawa dobrego życia, a wyspana rodzina to szczęśliwa rodzina!

Jeśli moje zalecenia okazały się pomocne, możesz postawić mi kawkę: